Mijn patiënten rechten tijdens gedwongen opname

Ervaringsverhaal van een crisiskaarthouder

Wereldwijd kan je gedwongen worden opgenomen, zo ook in Nederland. Ook kan je hier opgenomen worden met een zelfbindingsverklaring of zelfbindingsmachtiging. Oftewel dan ga je op eigen initiatief in opname. Dit heb ik zelf nooit gedaan, maar houdt kort in dat je dan een behandeling krijgt, zoals jezelf in je zelfbindingsverklaring hebt aangegeven. Ik ben echter wel gedwongen opgenomen geweest, waarbij mijn vrijheid mij zonder toestemming werd ontnomen, omdat ik een gevaar was voor mijzelf en de samenleving. Wat mij echter niet was ontnomen was mijn klachtrecht en hier maakte ik als juriste dan ook gretig gebruik van, tot hoorzittingen aan toe. In mijn boek vertel ik hier meer over.

Alleen welke patiënten rechten heb je hier in Nederland precies, wanneer je gedwongen wordt opgenomen?

Ik ben opgenomen geweest in het buitenland, dus ik had in beginsel geen idee. Totdat ik begon met het opstellen van mijn crisiskaart bij Stichting Kompassie, waarbij ik een GGZ-instelling moest gaan kiezen bij crisis. Dit houdt kort in dat als ik bijvoorbeeld weer in een psychose beland of in aanraking kom met politie, dan kan ik mijn crisiskaart laten zien. Hier staat dan op welke GGZ-instelling mijn voorkeur heeft voor opname. De medewerkers van Stichting Kompassie helpen bij het opstellen van een crisisplan, waaruit dan uiteindelijk een crisiskaart voortvloeit. Meer informatie hierover is te vinden op hun website: www.kompassie.nl

Maar terug naar mijn vraag: Welke rechten heb je nog wel bij gedwongen opname? Laat ik beginnen met het aangeven waar de rechten zijn te vinden in de wet. In de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (Wgbo) zijn de algemene patiënten rechten te vinden en sinds 1 januari 2020 heb je de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de wet zorg en dwang, voorheen was dit samen de Wet Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ). In beide wetgeving staan welke rechten mogen worden beperkt als u gedwongen bent opgenomen.

Ik zal hier verder inhaken op laatstgenoemde wetten en dan met name de middelen of maatregelen die door hulpverleners gebruikt kunnen worden bij weigering van behandeling. Reden dat ik deze er tussen uit pik is omdat ik tijdens mijn psychose hier voornamelijk mee te maken had. Ik weigerde namelijk behandeld te worden en werd hierdoor veelal in separatie geplaatst. Als patiënt maakte ik ,zoals eerder vermeld, wel gebruik van mijn klachtrecht hiertegen.

Nadat ik mijn GGZ instelling had uitgekozen voor mijn crisiskaart ging ik mij verdiepen in het overgangsrecht BOPZ-Wvggz en dan met name over welke klachtrecht ik zou hebben. Indien je gedwongen zorg krijgt volgens het overgangsrecht BOPZ-Wvggz geldt namelijk de volgende informatie:

Je kan zelf of een familielid een klacht indienen over je opname bij de Bopz-klachtencommissie, maar ook bij je vertrouwenspersoon van de instelling die de opname deed. Andere patiënten kunnen ook een klacht indienen over uw opname. De Bopz-klachtencommissie neemt onder andere klachten in behandeling over:

  • De wilsonbekwaamheid die een arts heeft uitgesproken;
  • Beperking van rechten, zoals het recht zich vrij te bewegen;
  • Toepassing van middelen en maatregelen in noodsituaties, zoals gedwongen medicijngebruik;
  • Gedwongen toediening van voedsel of vocht, vrijheidsbeperking of afzondering;
  • Dwangbehandeling;
  • Niet toepassen van het overeengekomen zorgplan of behandelplan.

Goed om te weten is dat de uitspraak van de klachtencommissie bindend is en betekent dat de zorgverlener of instelling zich moet houden aan de uitspraak. Het is niet mogelijk om in beroep te gaan tegen de uitspraak, maar je kan wel een rechter je klacht laten beoordelen.

Ik vind het zelf fijn om te weten dat wanneer ik gedwongen zal worden opgenomen zonder mijn eigen toestemming, dat ik dan alsnog een bepaald recht heb om in te zetten. Het in separatie gezet worden voor meerdere dagen is traumatiserend en dat ik hier tegen een klacht kan indienen geeft mij dat gevoel van een beetje rechtvaardigheid terug. Ik hoop dat ik hiermee anderen ook bewust maak dat zij altijd hun recht van klacht nog hebben in tijden waarin zij geen vrijheid meer hebben.

Over Nadya

Nadya van der Sluis (34) was 1 van de finalisten bij TEDxAmsterdamWomen. Ze werkt als jurist bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Maar wat nog niet iedereen wist, is dat zij werkt en leeft met een bipolaire stoornis. Nadya is op een missie om het stigma omtrent psychische aandoeningen te doorbreken door open te zijn over haar eigen psychische kwetsbaarheid. Met haar pakkende verhaal werd ze winnares van TEDxAmsterdamWomen 2020.